Deşt-i Kıpçak Nedir?
Deşt-i Kıpçak: Sır-derya’nın yukarı akımı ve Tanrı Dağları’nın batı yanından Dinyeper nehrinin aşyağı akımına kadar uzanan bozkır. Deşt-i Kıpçak adını ilk defa Nasır-i Hüsrev (XI. Yüzyıl) kullanmıştır. O sıralar Kıpçaklar İrtış nehri sahillerinden Batı istikametine göç ederek Harezm civarına gelmiş ve şimdiki Kazakistan’ın sınır bölgeleri ile Güney Rusya topraklarına yerleşmişlerdir.
Deşt-i Kıpçak ahalisine şark kaynaklarında Kıpçak, Rus kaynaklarında Polovets, Bizans kroniklerinde Kuman, Macar salnamelerinde Hunlar, Ermeni kaynaklarında Khardeş adı verilmektedir. Kıpçaklar ayrıca Çin kaynaklarında Kinça adıyla geçmektedir. Deşt-i Kıpçak adı kullanılmaya başlamadan önce bu bölgeye Arap kaynaklarında Mefâzât-ı Guziyye (Oğuz Bozkırları) denilirdi. x Deşt-i Kıpçak doğu ve batı olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır ve Yayık deryası deştin sınırı olarak kabul edilmektedir.
Batı kısmı Yayık ve İtil nehrinden ta Dinyeper’e kadar uzanan kısmını teşkil etmektedir. 13. Yüzyılda Moğollar Deşt-i Kıpçak’ın bu kısmını ele geçirdiler ve Altın Orda devletini kurdular. Fatih Sultan Mehmed zamanında Kırım da Deşt-i Kıpçak sınırları içinde gösterilmekteydi. XIV. Yüzyıldan itibaren Doğu Deşt-i Kıpçak’a Özbek yurdu, burada yaşayan Türk ahaliye de Özbek adı verildi.
Ahsen BATUR